Nieuw afwegingskader voor duurzaam toerisme op bestemmingsniveau

Samenwerking tussen expertise-organisaties 

Het onderzoek kwam tot stand in opdracht van de provincie Zuid-Holland en met samenwerking tussen verschillende partijen. Erasmus UPT (Centre for Urban, Port and Transport Economics) werkte samen met CELTH (Centre of Expertise Leisure, Tourism & Hospitality), Bureau BUITEN en Bureau voor Ruimte en Vrije Tijd aan deze belangrijke vraagstelling. Namens BUas waren Jeroen Klijs, lector maatschappelijke impacts van toerisme, en Ondrej Mitas, senior lecturer and researcher, betrokken bij het projectteam.  

Deze interdisciplinaire aanpak zorgde voor een brede kijk op de complexe materie van toeristisch-recreatieve balans. Het is nadrukkelijk geen studie (enkel) over het tegengaan van overtoerisme. De insteek is nadrukkelijk om uit te gaan van de positieve en negatieve kanten van toerisme en recreatie, zoals die ervaren worden door alle verschillende stakeholders. Hoe breng je dit complexe geheel in beeld en hoe ga je daar, als bestemming, mee om? 

Nieuw afwegingskader voor duurzaam toerisme op bestemmingsniveau

Het onderzoek introduceert een afwegingskader, bestaande uit 15 kernindicatoren. Hiermee verkrijgen bestemmingen het noodzakelijke inzicht om een geïnformeerd gesprek te voeren over balans. 

"Het ontwikkelde afwegingskader beoordeelt de balans in een bestemming op drie domeinen: economie, maatschappij en omgeving. Het kader vormt het startpunt voor een gezamenlijk gesprek tussen stakeholders over het bereiken en behouden van balans, waarbij cijfers worden geduid en samen geïnterpreteerd tijdens een balanstafel," aldus Jeroen Klijs, lector bij BUas. 

Door deze benadering kunnen bestemmingen hun situatie beoordelen en, samen met de betrokken stakeholders, signaleren waar onevenwichtigheden bestaan of dreigen te ontstaan. Om dan vervolgens te bepalen welke handelingsperspectieven mogelijk en wenselijk zijn. 

Casestudies bieden concrete inzichten 

Het afwegingskader werd getest in drie verschillende bestemmingen: Scheveningen, Goeree-Overflakkee en Midden-Delfland. Deze gevarieerde selectie, van stedelijke kustbestemming tot landelijke regio, laat zien dat het afwegingskader breed toepasbaar is. Elke casus leverde waardevolle inzichten over hoe toerisme en recreatie verschillende effecten hebben op lokale gemeenschappen én over het werken met het afwegingskader. 

Van theorie naar praktijk 

Een belangrijk element van het onderzoek is de nadruk op praktische toepasbaarheid. Het afwegingskader is niet alleen theoretisch onderbouwd, maar biedt concrete handvatten voor beleidsmakers en laat ook zien hoe de benodigde data verzameld zou moeten worden. Ook de 'balanstafel' zijn een essentieel onderdeel: een methodiek waarbij stakeholders gezamenlijk de data interpreteren en tot afspraken komen over gewenste ontwikkelingen. 

Maatschappelijke relevantie 

Het monitoren van recreatie en toerisme is van groot maatschappelijk belang. Het onderzoek 'Bestemming in Balans' biedt een goed onderbouwde én praktische aanpak. Door systematisch te kijken naar economische, maatschappelijke en omgevingseffecten kunnen bestemmingen proactief sturen op duurzame ontwikkeling. 

Het rapport markeert een belangrijke stap voorwaarts in het Nederlandse debat over duurzaam toerisme, waarbij Zuid-Holland een voortrekkersrol neemt in het ontwikkelen van concrete beleidsinstrumenten. Op 16 september spreekt Jeroen tijdens het ANVR inspiratiecongres over het inzichtelijk maken van locale impact waarbij o.a. ook gekeken wordt naar het onderzoek Bestemming in balans.

Het rapport is beschikbaar en te downloaden via kennis.zuid-holland.nl 

Foto's door Martijn Beekman